MEDYA TÜRLERİ-KATEGORİLERİ

Medya, asıl olarak yabancı kökenli olan “media” kelimesinin türemesinden oluşturulmuş bir kavramdır ve  “araç”,  “orta”,  “ortam aracı” anlamlarına gelen “medium” (Latince medius) sözcüğünün çoğuludur. Türkçe’de “kitle iletişim araçları” olarak da tanımlanır. Ancak kavramın kullanışsızlığı nedeniyle Türkçe olmasa da, medya kelimesine daha sık bir kullanım kazandırmıştır.

Medya, her çeşit bilgiyi bireye ve topluluklara aktaran, eğlendirme, bilgilendirme ve eğitme gibi üç temel sorumluluğa sahip görsel, işitsel ve hem görsel, hem işitsel araçların tümüne verilen isimdir.

Medya kelimesi ile yapılan diğer bazı eşleştirmeler ise şöyledir:

Medya = Televizyon,

Medya = Teknoloji/araç,

Medya = Popüler kültür

 

Bu tanımlamalar tam olarak doğruyu yansıtmazlar. Medya, sözcüğün kökeni itibariyle aracı olan, doğrudan olmayıp etkinlikleri dolaylı anlatandır.

Günümüzde kullandığımız anlamda medyanın üç boyutu vardır:

1-Teknoloji-üretim ve kullanıma sunulma süreçleri

2-Toplumsal ilişkiler (kurumlar)-profesyoneller, medya örgütleri ve medya endüstrisinin iç işleyişi ile diğer örgütler ve toplumsal kurumlarla ilişkileri

 

3-Kültürel biçimler/ürünler -gazetelerin, programların, vb.; dolaşıma girme, okurlar ve izleyiciler tarafından alımlanma süreçleri

  1. Aracılık ettiği toplumsal ilişki türlerine göre
  • Kişiler arası
  • Kitlesel
  • Şebekesel (ağ)
  1. Kanala / bileşime göre
  • Yazılı (gazete, dergi)
  • Elektronik (TV, internet)
  • Kimyasal (film)

 

  1. Hitap ettiği duyulara göre
  • Görsel
  • İşitsel
  • Dokunma duyusuna seslenen (körler alfabesiyle yazılmış kitaplar gibi)
  • Karma

 

  1. Ödeme / alma biçimine göre
  • Bedava/Ücretsiz olan
  • Doğrudan satın alınan
  • Doğrudan ödeme yapmadan alınan
  • Genel erişim için ücret ödenen
  • Özel içeriği izlemek için ödeme yapılan

 

  1. Nicelik / sayısal kullanımına göre
  • Bireysel
  • Ailesel
  • Toplumsal
  • Medya içeriğine (türe) göre

  1. Eğlence-kurmaca
  • Soap- opera
  • Durum komedisi
  • Aksiyon – macera
  • Bilgilendirme-haber-gerçeğe yakınlık
  • Reklam ve ticari amaçlı
  1. Mülkiyete göre
  • Ticari
  • Devlet sahipliğinde/kontrolünde
  • Bağımsız kamusal

 

  • Medya örgütlenmelerine göre
  • Ulusal
  • Yerel
  • Uluslararası – Global

 

Medya ve gücünü, ekonomi ve diğer dengeler gibi globalleştiğini varsayarsak daha geniş perspektifte değerlendirebiliriz.